Z historii terenów powiatu | |
krótka informacja o historii terenów powiatu :
HISTORIA
Tereny powiatu , dawne przygraniczne ziemie Rzeczypospolitej są
bogate w świadectwa dawnych lat. Mieszkała tu przez wieki ludność polska,
niemiecka i żydowska, zgodnie żyły obok siebie wspólnoty: katolików,
protestantów i Żydów. To ziemia sławnych ludzi:
Sieraków  należał do Opalińskich,
Międzychód  - do Unrugów,
a Kwilcz  - to rodowe gniazdo Kwileckich.
Mieszkali tu, lub stąd pochodzą : Maria Leszczyńska - królowa Francji,
Oskar Tietz - założyciel sieci handlowej "Hertie", bibliograf oświeceniowy Jan
Daniel Janocki, Królowa Polski Katarzyna Leszczyńska, kompozytor - Napoleon
Rutkowski, Krzysztof Opaliński znany z "Potopu", Zygmunt Kurnatowski - adiutant
Napoleona, poseł Sejmu Wielkiego Stefan Kwilecki,berliński malarz - Lesser Ury ,
zakopiański doktor Andrzej Chramiec i inni...
Osadnictwo na tych terenach sięga czasów epoki kamiennej, co potwierdzają
liczne znaleziska archeologiczne. Od początków państwowości Polan były to
zachodnie granice naszego państwa. Ludność trudniła się rolnictwem, myślistwem i
rybołówstwem. Powstał łańcuch grodów i osad, a nazwy miejscowości mają stary,
piastowski rodowód (Radgoszcz, Międzychód, Kolno, Bielsko...). We wczesnym
średniowieczu sięgały tu wpływy i posiadłości Cystersów z Bledzewa, a
miasta należały do głównych wielkopolskich rodów : Nałęczów i Grzymałów.
Lokacja Międzychodu i Sierakowa nastąpiła przypuszczalnie w XIV w. Kamionna
również była miastem (do XVIII w.). W czasach Jagiellonów tereny te były
widownią walk z sąsiadującymi od północy Brandenburczykami, sprzymierzeńcami
Krzyżaków. Na wojnę 13-letnią Międzychód wyekwipował i wysłał 4 piechurów.
Miejscowi rycerze z pewnością zasilali szeregi chorągwi wielkopolskich.
W
czasach Rzeczypospolitej tereny te przechodziły burzliwe losy. Miast nie
szczędziły też tragedie - pożary, powodzie i zarazy. Maszerowały wojska
walczących w wojnie trzydziestoletniej stron. Po rozbiorach ziemie
nadwarciańskie i nadnoteckie były intensywnie zasiedlane niemieckimi osadnikami.
Powstawały nowe wsie, "olenderskie". Z tych terenów eksportowano drewno, a w
Międzychodzie, gdzie działały warsztaty sukienników, rezydował faktor
holenderski. Polskie i niemieckie majątki ziemskie na tych terenach
gospodarowały do XX wieku, czego śladem są dwory i pałace oraz zabudowania
folwarczne w wielu wsiach powiatu.
W czasach Księstwa Warszawskiego
Międzychód został przygranicznym powiatem o znacznym zasięgu, obejmując
nawet Skwierzynę i Bledzew. Ważnym wydarzeniem było doprowadzenie linii
kolejowej w latach osiemdziesiątych XIX w. Powstawały pierwsze zakłady
przemysłowe, z przetwórnią owocowo-warzywną na czele, której rodowód sięga 1904
roku. W początkach XX wieku, na wieść o strajku wrzesińskim również w wiejskich
szkołach tego terenu dzieci zastrajkowały w obronie polskiej mowy. Powstanie
Wielkopolskie toczyło się na tym terenie dość intensywnie. Wielu ochotników
z : Sierakowa, Kwilcza, Pniew utworzyło kompanie powstańcze, któe zaciekle
walczyły pod Kolnem, Głażewem, Łowyniem i w Kamionnie na ważnym, zachodnim
froncie powstania, dochodząc na przedmieścia Międzychodu.
mapa wykorzystywana do wytyczenia koło Międzychodu granicy po Traktacie Wersalskim
Traktat Wersalski
potwierdził przynależność tych terenów do odradzającej się Polski. Granica
sięgnęła kilka kilometrów na zachód za Międzychód. Peryferyjne, przygraniczne
położenie spowodowało, że ziemie te rozwijały się skromnie. Doceniono wtedy
walory rekreacyjne Pojezierza, nazywając je "Krainą 100 Jezior" i organizując
przyjazdy wakacyjne. Pewne ożywienie przyniosła eksploatacja złóż torfu i węgla
brunatnego, a zwłaszcza klęska sówki choinówki w borach Puszczy Noteckiej, która
spowodowała masowy wyrąb drzew i zalesianie Puszczy na nowo. Z tych czasów
pochodzi zdecydowana większość drzewostanu. Ożywienie zapanowało też na rzece
Warcie, którą wykorzystywano do taniego transportu (port w Międzychodzie). W
roku 1924 zbudowano istniejącą do dziś hutę szkła w Sierakowie. Lata wojny i
okupacji przyniosły wiele ofiar wśród polskiej ludności tych ziem. Po wojnie
tereny te odbudowały się i zaludniły, chroniąc jednak walory
przyrodniczo-krajobrazowe.
Na naszych terenach warto zwiedzić m.in.(patrz : podstrona - "zabytki")
zabytkowy
cmentarz wielkopolskiej szlachty kalwińskiej w Orzeszkowie koło Kwilcza .
Muzeum - Zamek Opalińskich w Sierakowie z sarkofagami Opalińskich, dawnych
właścicieli miasta. Muzeum organizuje ciekawe wystawy oraz koncerty w pięknych
wnętrzach.
|
Warto też obejrzeć : 500-letni kościół p/w Narodzenia N.M.Panny
w Kamionnie (gmina Międzychód), kościół pobernardyński w Sierakowie,
pałac rodziny von Reiche
w Rozbitku (gm. Kwilcz) i wiele innych, ciekawych obiektów zabytkowych.
|
|
 
Zabytkową wartość mają też : 120 - letnie zabudowania stadniny
w Sierakowie, dziś - Stado Ogierów i Koników Polskich. Miasta zachowały ciekawy
układ architektoniczny a wśród pól można spotkać wiele przydrożnych kapliczek.
Ta krótka notka nie aspiruje nawet do miana "skrótowej historii
naszego terenu" - autor.
Warto przeczytać:
W.Łęcki : Pojezierze Międzychodzko-Sierakowskie,
W.Łęcki : Gmina Kwilcz,
red.J.Osięgłowski : Międzychód.Dzieje, gospodarka, kultura,
A.Kwilecki : Kwilcz i inne majątki Kwileckich na przestrzeni wieków ,
J.Sobczak : Przez Wielkopolskę ,
M.Hoffmann : Muzeum - Zamek Opalińskich w Sierakowie,
P.Anders,P.Kusiak : Puszcza Notecka. Przewodnik,
Kronika Wielkopolski nr 113 (1/2005)
H.Andrzejewska,T.Andrzejewski,P.Tomczak : Perła wśród jezior. Pobernardyński kościół parafialny w Sierakowie,
Ł.Sobkowski : Nie wstydźmy się naszych ojców. Okruchy wydarzeń 1920 - 1945,
K.Hatzke : Międzychodzianie i ich miasto ,
E.Linde : 120 lat działalności szpitala w Sierakowie ,
S.Żarna : Dzieje parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Łowyniu. (Opracował ks. Stanisław Żarna z okazji 75 – rocznicy erygowania Parafii),
H.Krickau : Dzieje gminy ewangelickiej w Sierakowie w latach 1776 – 1876,
W.Łęcki : Międzychód. Miasto i gmina. Informator krajoznawczo - turystyczny,
pr.zbiorowa : Lutom. 750 lat miejscowości,
pr. zbiorowa : Herbarz Pojezierza. Rody ziemiańskie i ich siedziby na Ziemi Międzychodzko - Sierakowskiej.
|
